De ouderen van nu over de vrijheid

Vrijheid – of juist het gebrek aan vrijheid – loopt als een rode draad door de geschiedenis. Het komt altijd weer terug als een van de belangrijkste waarden. Vroeger én nu. Op 5 mei vieren we elk jaar dat we vrij zijn. Maar hoe kijkt de oudere generatie daar tegenaan? Ook als ze de bevrijding niet meegemaakt hebben, hebben ze er misschien een andere kijk op. We gingen langs bij mevrouw Nieborg-Bloemendal (87), mevrouw Mulder (74) en mevrouw Bodde (85). Welke boodschap over vrijheid willen ze ons meegeven?

Mevrouw Nieborg Bloemendal, 87 jaar

Mevrouw Nieborg Bloemendal was 9 jaar toen Nederland bevrijd werd. Als jong meisje maakte ze het allemaal bewust mee. In Harkstede, waar mevrouw woonde, kwam de bevrijding op 14 april 1945. Ze weet allemaal nog precies hoe dat ging.

Kunt u zich de bevrijding nog goed herinneren?

Ik hoor vaak mensen zeggen dat ze er niks meer van weten. Maar ik weet het nog haarfijn. Het was mooi weer, de zon scheen en ik was aan het buitenspelen bij een vriendinnetje. Op een gegeven moment riep haar moeder ons, want er kwamen tanks aan. Ik zie nog precies hoe die tanks daar op de T-splitsing stonden.

Wij moesten snel naar binnen. Niet bij het raam staan, maar tegen de achtermuur. Toen we toch even door het raam spiekten, zagen we dat er heel veel mensen gekomen waren. Ook allemaal mensen die ik nog nooit gezien had – onderduikers. Maar het meest bijzondere vond ik dat mijn moeder ertussen stond. Die kwam namelijk nóóit van ons erf af. Ik zie haar daar nog staan. Maar ik kon er natuurlijk niet naartoe. Dat heeft zo’n enorme indruk op me gemaakt.

Wat denkt u dat de impact van de bevrijding was toen?

Alles werd al heel snel weer normaal. We gingen weer naar school, met vriendinnetjes spelen en we mochten weer naar het zwembad en de speeltuin. Alles kwam weer op gang. Als kind vonden we dat allemaal heel gewoon.

“Alles werd al heel snel weer normaal.”

Ik was natuurlijk tijdens de oorlog ook nog erg jong. Sommige dingen zijn me wel bijgebleven, zoals een vliegtuig dat ik zag neerstorten dicht bij ons huis. Dat zie ik nog voor me. Omdat mijn ouders een winkel hadden, hoorde ik natuurlijk wel veel verhalen. Die vond ik allemaal heel indrukwekkend en ik weet er ook nog heel veel van.

Wat vindt u van de manier waarop we tegenwoordig bevrijdingsdag vieren?

Ik vind dat je feest moet vieren. Maar iedereen moet zich er wel bewust van zijn dat het niet zomaar feest is, maar dat we bevrijd zijn. Daar moet echt de nadruk op liggen, vind ik. Heel veel jeugd weet niet precies waarom we nu precies bevrijdingsdag vieren. En dat is juist het allerbelangrijkst.

“Iedereen moet zich er wel bewust van zijn dat het niet zomaar feest is.”

Ik ben helemaal niet kerks, maar ik zou het wel heel mooi vinden als er op Bevrijdingsdag een grote kerkdienst is. Daar kunnen dan alle verhalen verteld worden. Droevig of blij, daar is allebei plek voor.

Welke boodschap zou u graag mee willen geven aan de jongere generatie?

Hou 5 mei in ere. Probeer te begrijpen wat het is, en blijf het vieren. Dat is heel belangrijk denk ik.

Mevrouw Mulder, 74 jaar

Mevrouw Mulder is geboren op 22 juni 1948. 3 jaar na de bevrijding, dus. Maar dat ze zelf niet bij de bevrijding was, betekent niet dat ze er niks van meegekregen heeft. Toen ze kind was, lag de oorlog namelijk bij iedereen nog heel vers in het geheugen. En dat had impact op een hele generatie.

Hoe leerde u over de oorlog en de bevrijding?

Op school ging het vaak over de oorlog en de bevrijding. We werden voorgelezen, lazen zelf boeken en zagen beelden op de tv. En we vierden toen ook al elk jaar bevrijdingsdag. Met alle klassen gingen we dan in een optocht naar het Marktplein – ik kom uit Emmen – en daar zongen we de burgemeester en wethouders toe. Op die dag deden we ook spelletjes. Dat vond ik het allerleukst, want dat was altijd erg feestelijk.

We groeiden echt op met de verhalen en misschien ook wel een beetje met de angst. Toen ik een jaar of 6 was, was er de opstand in Hongarije. Daar heb ik nachtenlang wakker van gelegen. Totdat mijn moeder zei: “Meisje, het enige wat je kunt doen is ervoor zorgen dat andere mensen zich fijn voelen. Probeer te doen wat in jouw macht ligt, en verder houdt het op.” Dat heb ik altijd bij me gedragen.

En merkt u de impact van de oorlog en de bevrijding ook nog in het dagelijks leven?

Ik denk dat het veel impact heeft gehad op hoe onze generatie is en was. Zo dachten we wel twee keer na voordat we ruziemaakten. We wilden zo ver mogelijk uit de buurt blijven bij alles wat met oorlog te maken had. Daarom schrik ik soms ook als ik in het nieuws hoor dat jonge kinderen messen bij zich hebben.

“We dachten wel twee keer na voordat we ruziemaakten.”

Dat kwam dus doordat de oorlog nog zo kort geleden was. Denkt u dat het ook belangrijk is om nu nog stil te staan bij de vrijheid?

Zeker. Ik vind het het allerbelangrijkst dat je elkaar respecteert. Communicatie is heel belangrijk: met ruziemaken kom je nergens.

Hoe houden we de verhalen levend?

Dat ligt vooral bij de scholen denk ik. Juffen en meesters moeten verhalen vertellen en er moeten boeken in de schoolbieb staan over de oorlog. Wij hebben zelf een kleindochter van 4 jaar. Die snapt het nu natuurlijk nog niet, maar het is wel belangrijk dat ze erover leert. Onze dochter speelt bij de fanfare op 4 mei, dus dan krijgt ze er weer wat van mee. Op die manier denk ik dat je met kleine dingen, activiteiten en verhalen de jeugd iets bijbrengt over de bevrijding en dat zij het dan weer doorgeven.

Wat vindt u van de manier waarop we nu Bevrijdingsdag vieren?

Voor de jeugd vind ik het hartstikke leuk dat er van alles georganiseerd wordt op Bevrijdingsdag. Maar de hoeveelheid alcohol en drugs die erbij komt kijken, dat hoeft niet van mij. Plezier hebben mag. Móét zelfs. Maar ik denk dat het nu soms wel erg groot en overdreven is: mensen willen altijd maar meer.

“Plezier hebben mag. Móét zelfs.”

Hoe zou u het dan doen?

Sportdagen organiseren vind ik een goed ding. Dat gebeurt nu natuurlijk ook al. Bij zo’n sportdag zijn kinderen lekker actief bezig en komen ze ook eens met anderen dan hun vaste groepje in contact.

Ook voor oudere jeugd is zo’n sportdag of een open dag op een sportclub leuk. Dan kun je het gewoon fijn hebben met elkaar, in een iets kleinere kring. Lekker met vrienden, familie en anderen. Want de verbinding is het allerbelangrijkst: we moeten elkaar een beetje in het oog houden.

Welke boodschap zou u graag mee willen geven aan de jongere generatie?

Ik hoorde laatst iemand zeggen: behandel elkaar zoals je zelf ook behandeld wil worden. En dat vond ik een prachtige uitspraak die ook wel bij Bevrijdingsdag hoort. Voor mij betekent vrijheid samen ervoor zorgen dat iedereen z’n plekje heeft en mag zijn wie die wil zijn. Respecteer elkaar en laat elkaar in de waarde.

Mevrouw Bodde, 85 jaar

Toen mevrouw Bodde 3 jaar oud was, werd Nederland bevrijd. Een indrukwekkende gebeurtenis. Ook als je nog maar 3 bent. Niet alleen toen maakte de bevrijding veel los bij de generatie van mevrouw Bodde, dat is nu nog steeds zo.

U was nog heel jong tijdens de bevrijding. Weet u er nog wat van?

Niet veel, maar wel dat het een groot feest was. En ik weet nog heel goed dat we langs een rij mannen en vrouwen liepen. Een daarvan was kaalgeschoren – die was “van de verkeerde kant”.

Heeft dat veel impact op u gemaakt?

Die bewuste dag heeft zeker indruk gemaakt. Ook op mijn generatie: voor ons was vrijheid niet vanzelfsprekend. Bij jongeren nu is dat heel anders. Zij hebben het niet meegemaakt en weten vaak niet waarom ze Bevrijdingsdag vieren.

Wat vindt u dan van de manier waarop we het nu vieren? Of zou u het anders doen?

Het is goed dat we er bij stilstaan. De oorlog en de bevrijding hebben grote invloed gehad op hoe de wereld nu is. Daarom mogen we het niet vergeten en moeten we de verhalen blijven vertellen. Hoe verschrikkelijk die soms ook zijn.

“We moeten de verhalen blijven vertellen.”

Het allermooist is als mensen die het zelf hebben meegemaakt de verhalen blijven vertellen. Zijn kunnen dat het best.

Welke boodschap zou u willen meegeven aan jongeren?

Sta een beetje meer stil bij de verhalen achter 5 mei. Natuurlijk moet je feestvieren, maar het is ook belangrijk om te beseffen waar het eigenlijk écht over gaat.

Of ze de oorlog nu meegemaakt hebben of niet – het is duidelijk dat de bevrijding een ongekende impact gemaakt heeft op het leven van onze ouderen. Hun boodschap is duidelijk: vier feest. Maar niet zonder elkaar te respecteren en in gedachten te houden waarom we Bevrijdingsdag vieren.